Pozostałości dekoracyjnej fontanny „Chłopiec z Karpiem”

Dziela sztuki

Pozosta?o?ci dekoracyjnej fontanny „Ch?opiec z Karpiem”

Opis obiektu

Fontanna jest prostą, okrągłą budowlą hydrotechniczną wykonaną z kamienia, z ustawionoym w jej środku centralnej części fontanny na okrągłym cokołe, ozdobiony czterema rybami. Na szczycie cokołu umiesczona została kamienna kula, będąca symbolem stojącej na jej miejscu XVIII-wiecznej barokowej rzeźby „Chłopca z karpiem” (niem. Der Karpfenjunge).

Historia obiektu

Pomysł powstania rzeźby podjęły władze miasta Guben w 1788 roku i miała ona początkowo zdobić ogólnodostępną, miejską studnię z wodą użytkową, znajdującą się w tym czasie w budowie. Ówczesny burmistrz dzięki rekomendacji żyjącego w Berlinie Gubenianina, pana Görtitz, skontaktował się z artystą-rzeźbiarzem Meltzerem z prośbą o zaprojektowanie i wykonanie odpowiedniej rzeźby. Po wybraniu przez ratusz projektu przedstawiającego barokowego, 3-letniego chłopca trzymającego oburącz karpia, rzeźbiarz przystąpił do pracy, z zamiarem ukończenia jej do wigilii św. Jana w 1789 roku. Jednak ze względu na trwające w tym czasie prace nad trzeba wielkoskalowymi projektami w regionie Berlina tj. budową Pałacu Monbijou, Pałacu Charlottenburg oraz Bramy Brandenburgskiej, artysta miał duże trudności z pozystaniem docelowego materiałem z wybranych przez siebie kamieniołomów w Pirnie, przez co prace wydłużyły się o rok. W lato 1790 roku rzeźba była skończona i została przetransporotwana drogą wodną przez gubeńskiego szypera Samuela Strasse z Berlina przez Ratzdorf do Gubina. Postawieniu rzeźby przeszkodził wielki pożar w centrum miasta, który zniczszył 231 gospodarstw domowych i budynków usługowych, pozbawiając setki ludzi dachu nad głową i podstawy egzystencjonalnej. Z powodu tej tragedii Meltzer, który po dostarczeniu rzeźby miał otrzymać nadpłatę za swoją pracę w wysokości 50 talarów, zrezygnował z niej na rzecz wsparcia miasta. Kosztującego 230 talarów "Chłopca z Karpiem" ustawiono w końcu jesienią 1791 roku na szczycie przypominającego fontanne zbiornika, zwieńczonego na wysokości cokołu głowami delfinów. Stojąca na rynku glównym przed farą i ratuszem budowla hydrotechnicza służyła mieszkańcom Gubina również jako ogólnodostępna studnia z wodą użytkową.

Z nienznanych przyczyn rzeźba została usunięta ze studni pod koniec lat 40. XIX. wieku, pojawiając się w 1859 roku na prywatniej działce przy skrzyżowaniu ulic Wilke-/Gasstraße, należącej do ówczesnego architekta miejskiego i właściciela gazowni.

W 1908 roku z inicjatywy Towarzystwo Upiększania Miasta, które zadecydowało o przeniesieniu XVIII-wiecznej rzeźby do nowo powstałego parku śródniejmiego (Wilhelmsplatz, obecnie Park Mickiewicza), ustawiając ją na okrągłym, kamiennym cokołe, ozdobiony czterema rybami. Całość wkomponowano w fontannę. Rzeźba zniknęła krótko po 2. wojnie światowej - nie jest do końca pewne czy została skradziona czy też zniszczona w trakcie toczących się w 1945 roku walk o miasto.

Obecnie fontanna pełni funckję rabaty, a na miejscu Chłopca oglądać można prostą, kamienną kulę.

Informacja o artyście/artystce

Meltzer był XVIII-wiecznym akademiskim rzeźbiarzem-artystą, pracującym na Królewsko-Pruskiej Akademii Sztuk Pięknych i Nauk mechanicznych (niem. Königlich-Preußische Akademie der Künste und mechanischen Wissenschaften).

Recenzja artystyczna

Na element dekoracyjny fontanny składa się walcowy cokół kamienny przypominający poniekąd w swej formie kolumnę koryncką. Piedestałowi nadano nieregularną, nieco kamienistą formę; wysoka baza kojarzyć się może z wyrzeźbionym przez wodę, porytym wodorostami głazem, na którym opiera się krótka, prosta kolumna. Głowicę zdobią cztery duże głowy karpów z rozwartymi otworami gębowymi. Architraw a raczej podstawa znajdującej się kiedyś powyżej rzeźby jest prosta. Prawdopodobnie w swym założeniu fontanna miała przypominać nieduży wodospad, wyłaniający się z otworu gębowego karpia przymanego przez chłopca. Samo dzieło Meltzera nawiązywało bezpośrednio do funkcji studni miejskiej oraz znaczenia wody dla samego Gubina. Zastępująca rzeźbę kula ten związek przekreśla - jej symbolika oraz relacja z całością kompozycji nie jest do końca jasna.

Relacja całości formy z otoczeniem jest spójna: dawna fontanna oraz kolor jej powierzchni płynnie wkomponowują się w otoczenie. Poprzed dość znacznie zaniedbanie i brak elemtu wody, forma zanika w założeniu parkowym. Zastąpienie kuli bardziej wyrazistą formą oraz przywrócenie dawnej funkcji fontanny znacząco wpłynęłoby na ukryty potencjał bryły.