Kaplica na wzgórzu z cmentarzem żydowskim i pomnikiem wojennym

Opis obiektu

Kaplica jest prostą, parterową budowlą na planie krzyża. Budynek, do połowy otynkowany, a do połowy pokryty cegłą klinkierową, domknięty jest poprzecznym dachem mansardowym zwieńczonym u szczytu niewielkim daszkiem hełmowym. Prosty portal z dwuskrzydłowymi drzwiami wejściowymi oraz niewiekim świetlikiem, uzupełniony jest od góry o okrągłą rozetę z przeszkleniem w formie gwiazdy Dawida. Wewnątrz znajduje się centralne pomieszczenie ze sklepionym drewnianym stropem, który został ozdobiony i opatrzony ozdobnymi napisami.

Kolejnym elementem jest otoczony dużym ceglanym murem cmentarz o powierzchni 40 arów, na którym od połowy XVIII wieku do około lat 30. ubiegłego stulecia wieku społeczność żydowskiej gminy Guben chowała tu swoich zmarłych. Od wejścia na nekropolię do kaplicy prowadzi główna ścieżka, dzieląca cmentarz na dwa pola, na których znajdują się łącznie 118 groby - najstarszy zachowany nagrobek pochodzi z 1856 roku. We wschodniej części postawiono symboliczną dzwonnicę: dwa duże, stalowe dzwony oraz kamień mają upamiętniać zgładzonych przez nazistów członków gminy żydowskiej w Guben. Jedyne to obecnie jedyne miejsce w Guben upamiętniające ponad 200 zamordowanych przez narodowych socjalistów gubeńskich kobiet, mężczyzn i dzieci wyznania mojżeszowego.

Ostatnim elementem jest wysoki, granitowy pomnik wojenny, znajdujący się przy ścieżce do kaplicy. Składa się on z dwóch tablic: jednej z wygrawerowanym napisem „Nasi bohaterowie” poświęconej pamięci 38 poległych z Guben, jednej z Groß Breesen, pięciu z Bresinchen i sześciu z Grunewaldu. Na tablicy, obok imion i nazwisk wygrawerowano również stopień wojskowy oraz datę zgonu. Tablicę zdobi poza tym podniszczony kamienny wieńc laurowy. Kolejnym elementem jest mniejsza tablica z cytatem z marszowej pieśni Jäger Alberta Methfessela z 1813 roku „A kto znalazł śmierć w świętej walce, spoczywać będzie [tażke i] na obcej ziemi [jak] w [swojej] ojczyźnie” (niem. »Und wer den Tod im heil’gen Kampfe fand, ruht auch in fremder Erde im Vaterland«).

Historia obiektu

W 1839 roku na potrzeby gubeńskiej gminy żydowskiej utworzono na terenie tzw. Wzgórza Reichenbachowskiego (niem. Reichenbacher Berg) cmentarz. W 1911 roku nekropolia została dodatkowo rozbudowana o salę żałobną. W trakcie trwania nocy kryształowej w 1938 roku to święte dla lokalnej żydowskiej społęczności miejsce zostało zbezczeszczone i zniszczone. Toczące się w 1945 roku walki i akty skrajnego wandalizmu dokonywane przez przegraną, cofającą się na zachód armię niemiecką, nie ominęły również cmentarza, rujnując go doszczętnie. W tym samym roku, po zakończeniu wojny, cmentarz wraz z kaplicą miał być z powrotem przekazany Związkowi Gmin Wyznaniowych Żydowskich – niemniej ten akt był z oczywistego powodu niewykonaly, ponieważ 217-osobowa gmina żydowska w Guben została prawie całkowicie eksterminowana podczas drugiej wojny światowej. Z tego powodu w 1951 roku podpisano porozumienie między Związkiem Gmin Żydowskich a Gminą Kościoła Ewangelickiego, zgodnie z którym wspólnota protestancka zobowiązała się do utrzymania nekropolii, mogąc równocześnie korzystać z sali żałobnej do prowadzenia ewangelickich nabożeństw. Odtąd budynek nayzwano kaplicą na wzgórzu Reichenbach. Gwiazda Dawida została ponownie zainstalowana na budynku w 1992 roku. Społeczność żydowska, pomimo zmieniających się przez dziesięciolecia nastrojów polityczno-dogmatycznych nie powróciła do Guben.

Cottbuser Str. 54 B, 03172 Guben, Niemcy

Kaplica

Rok założenia: 1911

Przebudowa: 1970-1979 i 1992

Cmentarz

Rok założenia: 1839

Odbudowa: 1993-1994

Pomnik wojenny: 1921

Kaplica

Materiał: klinkier

Technologia: masywna, otynkowana

Cmentarz

Rozmiar: 40 arów

Pomnik wojenny

Materiał: kamień

Nekropolia jest otwarta przez cały dzień i można do niej dojechać od strony Cottbuser Str. Obszar nie jest dobrze oświetlony, dlatego zaleca się zwiedzanie cmentarza w ciągu dnia.

Nie udało się ustalić godzin otwarcia samej kaplicy.